Ayasofya Müzesi Mozaikleri

Ayasofya Mozaikleri

Apsis Yarım Kubbesindeki Mozaik: Altın zemin üzerinde ortada değerli taşlarla
süslü tahta oturan Meryem, kucağında İsa ile birlikte tasvir edilmiştir. Meryem’in koyu
lacivert renkte sade ve bütün vücudunu örten kıyafeti, etrafını çeviren altın zemin ile bir
kontrast oluşturur.

Güney Galeride Deisis Mozaiği: Ayasofya’nın mozaikleri arasında hiç kuşkusuz, en
ünlüsü Deisis kompozisyonudur. Deisis, yani mahşer günü İsa’dan Meryem ve Loannes
Prodromos’un insanlık için yardımcı olmasını dilemeleridir. Mahşer Kompozisyonunun
ortasını meydana getiren üçlü kompozisyonda ortada büyük bir İsa ekseni teşkil eder. Üçlü
grubun ikinci şahsı Meryem’dir. Diğer yanda ise Vaftizci Yahya bulunmaktadır.

Güney Galerideki İmparatoriçe Zoe Mozaiği: Ortada Pantokrator (Kainatın hakimi)
İsa, sağ eliyle takdis işareti yapmakta, sol eliyle incilerle bezenmiş cildi olan Kutsal Kitabı
tutmaktadır. İsa’nın bir yanında imparatoriçe Zoe, diğer yanında Zoe’nin üçüncü kocası
Konstantinos Monomakhos yer almaktadır. Bizans tarihinde entrikaları ve evlilikleriyle
ün yapan imparatoriçe Zoe kocalarını değiştirdikçe mozaik üzerindeki imparatorun başı ve
isminin belirten yazının da değiştiği sanılmaktadır. Konstantin’in kafası ve üstündeki yazıt
kazınıp, tekrar yapılmıştır. Orijinal mozaik Zoe’nin ilk kocasına aitti. Bu panoda İmparatorluk
ailesinin kiliseye şükran ve bağışları sembolize edilmektedir.

Güney Galerideki Komnenos Ailesi Mozaiği: İmparator Komnenos II ile eşi Macar
asıllı İmparatoriçe İrene ve oğulları Aleksios’u tasvir etmektedir. Ortada kucağında İsa ile
ayakta duran Meryem yer almaktadır. İmparator ve İmparatoriçe değerli taşlarla süslü tören
elbiselerini giymişler, imparatorun elinde bir para kesesi, İmparatoriçe de bir rulo tutmaktadır.
Takdim edilen rulo kiliseye bağışları, deri kese ise altın yardımını belirtmektedir. Macar asıllı
imparatoriçenin ırk özellikleri; açık ten ve açık saç rengi belirgindir.

Güney-Batı Girişi Üstünde Bulunan Mozaik: Altın zemin üzerinde ortada görkemli
bir taht üzerinde oturur durumda koyu lacivert elbiseli Meryem tasvir edilmiştir. Başının iki
yanında bulunan kısaltılmış harfler “Tanrı Anası” olduğunu ifade eden kelimelerin kısaltılmış
semboludur. Meryem ayakları altındaki kenarları değerli taşlarla bezenmiş bir kaide üzerine
basar. Bu kaidenin üst yüzü gümüş mozaiklerle kaplıdır. Bizans sanatında altın mozaiklerlerin
bol olmasına karşılık, gümüş mozaikler son derece azdır. Meryem’in kucağında oturan İsa
yetişkin, bilgiç bir insan ifadesine sahiptir. Bu onun Tanrıya yakın bir mistik varlık olduğunu
gösterir.

Bu mozaik Ayasofya’nın bugünkü çıkış noktası olan Güney Kapısının üstünde
bulunmaktadır. Mozaik çıkış koridorunun sonundaki ikinci kapının üstündeki aynadan
gözükür. Arkanızı döner ve henüz geçmiş olduğunuz birinci kapının üzerindeki bu mozaiki
fark edersiniz. Adeta Ayasofya’nın sizi uğurlarken yaptığı bir sürpriz gibidir. Mozaikte ortada
Meryem kucağında çocuk İsa’yı tuttuğu halde, tahtında oturmaktadır. Sağında Constantin
elinde İstanbul şehrinin bir maketini ona sunmaktadır. Solda ise Justinian eseri Ayasofya’yı
takdim etmektedir. Bu mozaik 10.Yy’a tarihlenmektedir ve müzedeki en iyi korunmuş
mozaiktir.

İmparator Kapısı Üzerindeki Mozaik: Bu mozaik pano 9. yüzyıl sonunda yapılmıştır.
Ortada son derece süslü taşlar ve incilerle süslenmiş taht üzerinde oturmuş Pantokrator İsa bir
kaide üzerine basmaktadır. Sağ eli takdis işareti yapmakta, sol eliyle dizi üzerinde açık duran
bir kitabı tutmaktadır. İsa’nın ayakları önünde secde eder durumda imparator altıncı Leon
şefaat isterken görülür . İki kenardaki madalyonların birinde Meryem tasvir edilmiştir.

Melek Tasvirli Mozaikler: Kubbeye geçişi sağlayan köşe elemanlarının yüzeylerinde yalnız
kafa ve kanatlardan ibaret olan dört melek tasviri yer alır.

Kilisenin koruyucusu baş melek Cebrail tasvir edilmiştir.